Οι αντιφάσεις της ενεργειακής μας πολιτικής

● Η πράσινη μετάβαση συνέπεσε με ιλλιγγιώδη αύξηση τιμών φυσικού αερίου.
● Οι ΑΠΕ είναι ασταθείς, και η παροχή ισορροπεί από το φυσικό αέριο. Η "απελευθερωμένη αγορά" του φυσικού αερίου είναι μονοπωλιακή.
● Η Ελληνική κυβέρνηση δεν θα τρυπήσει τη Μεσόγειο (Δένδιας) για ένα αγαθό που αργοσβήνει (Μητσοτάκης), και οδεύει σε άμεση κατάργηση του λιγνίτη.
● Η αξιοποίηση των εθνικών κοιτασμάτων (Μητσοτάκης), μπορεί να σημαίνει αλλαγή της στάσης της κυβέρνησης.
✎ Ανιχνεύσεις - Α. Μπούνταλης

... η πράσινη μετάβαση

Τον Ιούλιο του 2021 η Σλοβενική Προεδρία της ΕΕ παρουσίασε το «F it for 55», το ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την πράσινη μετάβαση. Τότε περίπου ξεκινά μια εκρηκτική άνοδος στις τιμές.
Από τα 20 €/MWh τον Ιούλιο, φτάνει στα 116 τον Οκτώβριο και στα 180 €/MWh λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 2021. Και η λειτουργία του Nordstream 2 μπήκε–ίσως οριστικά;–στο ψυγείο. Στις 7 Μαρτίου η τιμή έφτασε τα 345 €/MWh.

... ΑΠΕ και φυσικό αέριο

Οι ΑΠΕ, είναι διαλείπουσες και ασταθείς. Χρειάζονται ηλεκτροπαραγωγoί μονάδες που εξισορροπούν την ζήτηση όταν ο αέρας πέφτει, ή ο ήλιος κρύβεται.
Η ηλεκτρική ενέργεια των ΑΠΕ δεν έχει πρακτικό τρόπο μεγάλης κλίμακας αποθήκευσης (βλ. «Οι «πράσινες» ενέργειες έχουν μια Αχίλλειο πτέρνα»), Έτσι οι μονάδες φυσικού αερίου αναδεικνύονται σε ιδανικό–και μάλλον μοναδικό–υποκατάστατο.
Το δίδυμο ΑΠΕ-φυσικού αερίου προορίζεται να αποτελέσει μόνιμο χαρακτηριστικό και όχι μια παροδική φάση της «πράσινης μετάβασης». Και όσο εκτενέστερα υιοθετούμε τις ΑΠΕ, τόσο περισσότερο εξαρτόμαστε από το φυσικό αέριο.

Γι’ αυτό εταιρείες όπως οι Shell, Total, GE, Equinor καθώς και το λόμπι των ορυκτών καυσίμων, είτε επενδύουν ταυτοχρόνως σε αμφότερες, είτε τοποθετούνται ώστε να επωφεληθούν από την προδιαγραφόμενη συμβιωτική τους σχέση (Εικόνα 2).

Αυτό το είχε εξ αρχής προβλέψει ο γερμανικός σχεδιασμός των ΑΠΕ, όπως δείχνει και ο διορισμός του πρώην καγκελαρίου Γκέρχαρντ Σρέντερ

ως επικεφαλής των μετόχων της Nord Stream AG (2005),
ως Προέδρου του ΔΣ της Nord Stream 2 (2016) και
ως μέλους στο ΔΣ της Gazprom (4/2/2022).

Σχεδόν ταυτοχρόνως με τον τελευταίο αυτό διορισμό (2/2/2022), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμπεριέλαβε και το φυσικό αέριο στην «ταξινομία» των μορφών ενέργειας που συμβάλλουν στην μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα.

... το ενεργειακό κόστος

Οι μονάδες φυσικού αερίου χρησιμοποιούνται για την ισοστάθμιση των αιχμών ζήτησης.
Πωλούν την ενέργειά τους στην αγορά εξισορρόπησης, σε τιμές πολλαπλάσιες της προημερήσιας και ενδοημερήσιας αγοράς στις οποίες συμμετέχουν οι μονάδες όλων των τύπων (λιγνιτικές, ΑΠΕ, υδροηλεκτρικές κλπ). Στην Ελλάδα αυτές οι τιμές εξισορρόπησης μπορούν να φτάσουν και τις 4.240 ευρώ ανά MWh, με προοπτική πλήρους απελευθέρωσης το 2024. (βλ. «Ποιος φταίει για την ενεργειακή ακρίβεια στην Ελλάδα;»).
Η συμμετοχή του φυσικού αερίου θα αυξάνεται σε όλες τις δημοπρασίες.
Το ενδεχόμενο η Ευρώπη να βασίζεται σε λιγότερες και ακριβότερες πηγές φυσικού αερίου δεν προμηνύει πτώση των τιμών στο άμεσο μέλλον, το αντίθετο μάλλον θα συμβεί.

οι συμπληγάδες πέτρες

Το κλείσιμο μονάδων βάσης (π.χ. λιγνιτικών στην Ελλάδα, πυρηνικών στην Γερμανία) αυξάνει την εξάρτηση από μονάδες φυσικού αερίου σε ολιγοπωλιακά επίπεδα.
Η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου σημαίνει ότι αυτή η ολιγοπωλιακή αγορά θα αγοράζει ακριβότερα την πρώτη ύλη της.

Ο συνδυασμός μπορεί να γίνει εφιαλτικός.
Θα φάνταζε ως αυτονόητη η χρήση ενδογενών και διαφοροποιημένων πηγών ενέργειας, είτε των υπαρχουσών λιγνιτικών, είτε του φυσικού αερίου της ελληνικής ΑΟΖ.

Και εδώ αγγίζουμε το πρόβλημα της συνάντησης της πράσινης ιδεολογίας με την γεωπολιτική.

... το φυσικό αέριο και η ΑΟΖ

Με τηνπαρέμβασή του στην Κωνσταντινούπολη τον Απρίλιο του 2021, ο κος Δένδιας εξέθεσε διεθνώς και με παρρησία τον τουρκικό νεοθωμανισμό. Μετά από δυο δεκαετίες κουμπαριών και ζεϊμπέκικων, φάνηκε μια αναζωογονητική δόση ρεαλισμού στην ελληνική εξωτερική πολιτική, την οποία ο ελληνικός λαός καλωσόρισε.

Παραλλήλως, οι πρόσφατες προμήθειες και αμυντική συμφωνία με τη Γαλλία σηματοδοτούν την κατανόηση από Ελληνικής πλευράς του μακρόπνοου νεοθωμανικού οράματος που στοχεύει τον έλεγχο του Αιγαίου και της ελληνικής ΑΟΖ–βλ. «Γαλάζια Πατρίδα».
Επιτυχίες που πρέπει να πιστωθούν στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, αλλά πρέπει να συμπληρωθούν και από άλλους τομείς όπως ο ενεργειακός.

Είναι ακατανόητη η ανακοίνωση του κου Δένδια ότι οι υδρογονάνθρακες της ελληνικής ΑΟΖ δεν είναι προς εκμετάλλευση, όπως πρωτοδήλωσε απο τη Σαουδική Αραβία τον περασμένο Απρίλιο, και επιβεβαίωσε σε ημερίδα για την UNCLOS στην Νορβηγία τον Φεβρουάριο.

Ενδιαμέσως, ο κος Μητσοτάκης από του βήματος της ΓΣ του ΟΗΕ, σκιαγράφησε το όραμά του για την Ανατολική Μεσόγειο, κατά το οποίο δεν θα αντιμαχόμαστε για υδρογονάνθρακες, που είναι ένα «αγαθό που αργοσβήνει» (fading commodity).

αντιφάσεις ...

Τότε γιατί εξοπλιζόμαστε; για να υπερασπισθούμε την αλιεία σαρδέλας–κάτι που παρεμπιπτόντως δεν κάνουμε;
To «αγαθό που αργοσβήνει» του κ. Μητσοτάκη:
- ακρίβηνε ιλλιγιωδώς λίγο μετά το διάγγελμά του
- η Ρεβυθούσα εγκαινίαζε την τρίτη της δεξαμενή 95.000 κ.μ. για αλγερινό, αιγυπτιακό και αμερικανικό φυσικό αέριο (βλ. πρόγραμμα εκφόρτωσης Ρεβυθούσας).
Μήπως το αιγυπτιακό φυσικό αέριο που εξορύσσεται ακριβώς νοτίως της ελληνικής ΑΟΖ δεν μετατρέπει την Ανατολική Μεσόγειο σε «κόλπο του Μεξικού», κατά την προσφιλή φράση του κου Δένδια;

ερωτήματα ...

Μοιράζονται οι κκ. Δένδιας και Μητσοτάκης μια κοινή πεποίθηση περί «πράσινης κυβέρνησης»
Μήπως υιοθετούνται «πράσινα» επιχειρήματα ως φύλλο συκής για μια μελλοντική απεμπόληση των δικαιωμάτων μας στην ελληνική ΑΟΖ;
Θεωρούν οι δύο άνδρες ότι, για να μη γίνουμε «κόλπος του Μεξικού», θα καταφέρουν να επιβάλλουν μορατόριουμ εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων της ελληνικής ΑΟΖ;
- το οποίο η Τουρκία και οι λοιποί παίκτες θα σεβασθούν;
- και θα αφήσουν όλοι αυτοί ανεκμετάλλευτο έναν θησαυρό;
- την ώρα που οι τιμές του «αγαθού που αργοσβήνει» εκτοξεύονται διεθνώς;
- θα αφήσει ο Ερντογάν να σκουριάζουν τα πλωτά γεωτρύπανά του;
- μήπως τα αγόρασε και αυτός για στολίδι;
Αφήνουν το όλο θέμα μέχρι την παραλαβή των εξοπλισμών;

... ο λιγνίτης

Η ελληνική κυβέρνηση προωθεί την απολιγνιτοποίηση όσο ψυχαναγκαστικά και η Γερμανία προωθεί την αποπυρηνικοποίηση.

Τα ιδιωτικοποιημένα, απελευθερωμένα, αλλά ολιγοπωλιακά χρηματιστήρια ενέργειας δεν θα συγκρατήσουν τις τιμές, το αντίθετο μάλιστα.
Η εγκατάλειψη μιας φθηνής και προβλέψιμης πηγής ενέργειας βάσης όπως ο λιγνίτης, μας οδηγεί σε πλήρη εξάρτηση στο μονοπώλιο του φυσικού αερίου.

Το παγκόσμιο ενεργειακό αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα της Ελλάδας είναι μηδαμινό.

Αν η Ελλάδα καθυστερήσει την απολιγνιτοποίηση η παγκόσμια επιβάρυνσηθα είναι πολύ μικρή.
Αν όμως βιαστεί, η ζημιά που θα υποστει θα είναι τεράστια

Δεν πρέπει να αφήσουμε την αρχή να γίνει από τα ενεργειακά μεγαθήρια, την Κίνα και τις ΗΠΑ;

Η κρίση στην Ουκρανία θα αποτελούσε μιας πρώτης τάξεως δικαιολογία για την αναγγελία μιας τέτοιας καθυστέρησης.

... η πυρηνική ενέργεια

Η πυρηνική ενέργεια θα μπορούσε να είναι εναλλακτική με μερικά αδιαμφισβήτητα πλεονεκτήματα:

Εκπομπές θερμοκηπικών αερίων χαμηλότερες από εκείνες των φωτοβολταϊκών και συγκρίσιμες με εκείνες των αιολικών (IPCC 2014, σελ. 1335).
Απαιτήσεις κατασκευαστικών υλικών (σκυροδέματος, χάλυβα κλπ) 10-20 φορές μικρότερες ανά παραγόμενη MWh ως προς εκείνες των αιολικών και φωτοβολταϊκών, και χαμηλότερες από οποιαδήποτε άλλη πηγή ενέργειας (DOE Quadrennial Report, Πίνακας 10.4).
Παραγωγή ενεργείας ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο χρησιμοποιούμενης επιφανείας από 4 έως 140 φορές μεγαλύτερη των αιολικώνκαι 600 φορές μεγαλύτερη των φωτοβολταϊκών (Cheng & Hammond, Energy Inst., 2017 , 90 , 201-213).

Η πυρηνική ενέργεια θα έπρεπε να αποτελεί τμήμα ενός μακρόχρονου παραγωγικού και αναπτυξιακού οράματος–ένα το οποίο η Τουρκία ήδη επιδιώκει με ρωσική τεχνολογία.

Τα ατυχήματα σε Τσερνομπίλ και Φουκουγιάμα έχουν δαιμονοποιήσει την πυρηνική ενέργεια.
Όμως είναι η ασφαλέστερη πηγή ενέργειας:

με 90 νεκρούς / τρισ. kWh, με την αιολική στους 150, και την ηλιακή στους 440.
Στις ΗΠΑ, είναι 0.1 νεκρούς (How Deadly Is Your Kilowatt?, Forbes, 10/1/2012)

Και αυτά για την τρέχουσα πυρηνική τεχνολογία, και όχι για τις ενδεχομένως ασφαλέστερες και καθαρότερες τεχνολογίες θορίου ή σύντηξης.
Πρώην αντιπυρηνικοί ακτιβιστές όπως ο George Monbiot και ο Michael Shallenberger ξεπερνούν την–κυρίως συναισθηματική–προκατάληψή τους και κατανοούν ότι μείωση θερμοκηπικών αερίων χωρίς πυρηνική ενέργεια δεν νοείται.

... μια εθνική ενεργειακή στρατηγική

Ο στρατηγικός σχεδιασμός θα έπρεπε να περιλαμβάνει την διατήρηση του λιγνίτη μέχρι την εξασφάλιση μιας αξιόπιστης και οικονομικής εναλλακτικής για τις ανάγκες βάσεις.

Η πυρηνική ενέργεια θα μπορούσε να είναι εναλλακτική μαι και έχει μερικά αδιαμφισβήτητα πλεονεκτήματα.

Παραλλήλως, με τις αρετές του φυσικού αερίου θα πρέπει να μειώσουμε την εξάρτησή μας από τις εισαγωγές.

Με δεδομένα τα νέα κοιτάσματα που έχουν ανακαλυφθεί στην ελληνική ΑΟΖ, θα πρέπει να στραφούμε επιτέλους στην εξόρυξη και εκμετάλλευσή τους.
Σε αυτό δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τον ρόλο της Τουρκίας, και μια τέτοια προοπτική θα πρέπει να ενταχθεί σε μια γενικότερη γεωπολιτική στρατηγική που θα περιλαμβάνει διεθνείς συνεργασίες, ανακήρυξη ΑΟΖ με την Κύπρο, και ενιαίο αμυντικό χώρο. Τα νέα εργαλεία του ναυτικού και της αεροπορίας μας μπορούν να στηρίξουν έναν τέτοιο στόχο και, στην πορεία, να ανταποδώσουν και το κόστος τους.

Μήπως προαλείφεται μια αναστροφή από την προαναφερθείσα «πράσινη» εμμονή της κυβέρνησης; Τουλάχιστον ως προς το θέμα του φυσικού αερίου, κάτι τέτοιο υπονοεί η αποστροφή του κου Μητσοτάκη για «αξιοποίηση των εθνικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου με οικονομικό ενδιαφέρον» στο διάγγελμά του κατά της ακρίβειας. Και προς τα εκεί δείχνουν διάφορες δημοσιογραφικές διαρροές (βλ. π.χ. εδώ και εδώ). Θα ήταν μια καλή αρχή και ένα ελάχιστο πρώτο βήμα.

Το βέβαιο είναι ότι τα εθνικά, ενεργειακά, περιβαλλοντικά και παραγωγικά-οικονομικά ζητήματα δεν μπορούν πλέον να αναλύονται αποσπασματικά το ένα από το άλλο, καθώς κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε τελείως αδιέξοδες στρατηγικές.

Πηγή:

ΟΙ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΜΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. Πως αποτρέπουμε μια ενεργειακή αυτοκτονία | Ανιχνεύσεις

Σχετικές αναρτήσεις:

Λέξεις εντοπισμού:

Search This Blog

Αποσπάσματα