28η Οκτωβρίου ... Μεταξάς προς Αθηναϊκό Τύπο

●  Δεν προκαλέσαμε, δεν δώσαμε αφορμές, δεν αιφνιδιαστήκαμε.
●  Διαλέγουμε τον πόλεμο, αντί την εθελούσια δουλεία του λαού και τον εδαφικό ακρωτηριασμό.
●  Η Γερμανία είναι καταδικασμένη να συντριβεί.
●  Θα υποφέρουμε φοβερά, αλλά θα εξέλθουμε ένδοξοι, και μεγαλύτεροι.
●  Τηλεγράφημα του Τσώρτσιλ είναι  επιβεβαίωσις αγράφου συμφωνίας διά τα Δωδεκάνησα.

... σημαντικά σημεία του κειμένου

Η απόφασις του ΟΧΙ δεν πάρθηκε σε μια στιγμή, δεν μπήκαμε στον πόλεμο αιφνιδιαστικά ... κάναμε τα πάντα για να μην δώσουμε αφορμή σε κανένα

...

βολιδοσκοπήσαμε όλους, και για να αποφύγουμε τον πόλεμο θα έπρεπε να παραχωρήσουμε

• δυτικά προς Ιταλία μέχρι Πρεβέζης, 
• ίσως ανατολικά προς Βουλγαρία μέχρι Δεδέαγατς, 
• και φυσικά η Αγγλία για να διασφαλιστεί θα κατελάμβανε την Κρήτη και νήσους.

...
θα έπρεπε να γίνωμεν εθελονταί δούλοι και να πληρώσωμεν αυτήν την τιμήν με ακρωτηριασμό

...

Θα είχαμε έτσι τρείς Ελλάδες:

• η πρώτη, η επίσημος των Αθηνών, εθελοντής δούλος, αυτοακρωτηριασμένη, παραδίδουσα εις την δουλείαν πληθυσμούς αμιγώς Ελληνικούς
• η πραγματική Ελλάς, η παμψηφία της κοινής γνώμης του Έθνους, που ποτέ δεν θα απεδέχετο την εκουσίαν του υποδούλωσιν,  οριστικήν ατίμωσιν και μελλοντικήν βεβαίαν εκμηδένισιν του Ελληνισμού 
• Τρίτη τέλος δημιουργημένη με την υποστήριξη της Αγγλίας, υπό την κάλυψιν του βρετανικού Στόλου εις τα νήσους, Κρήτην και εις τας άλλας. Η  "Δημοκρατική" Ελλάς θα εκάλυπτε και την Βόρειον Αφρικήν, και θα είχε με το μέρος της και το Εθνικόν δίκαιον.

...

υπάρχουν στιγμές κατά τις οποίες ένας λαός οφείλει, αν θέλη να μείνη μεγάλος, να είναι ικανός να πολεμήση, έστω και χωρίς καμμίαν ελπίδα νίκης
...
ο ελληνικός λαός θα ήτο αδύνατον να δεχθή άλλο τι αυτήν την στιγμήν.
Διότι είναι ελεύθερος και απερίσπαστος εις την φυσικήν ευθυκρισίαν και υπερηφάνειαν, εφ' όσον δεν εδόθη ευκαιρία να θολωθή η κρίσις του δι' αγοραίων θορύβων και παραπλανητικών εκστρατειών
...
η Γερμανία είναι καταδικασμένη να συντριβή. Διότι από τώρα και πέρα ο ορίζων δεν πρέπει να θεωρήται διά τον Άξονα ανέφελος ούτε προς Ανατολάς
...
Ξέρω με βεβαιότητα ότι από την φοβεράν αυτήν δοκιμασίαν η Ελλάς θα υποφέρη ... αλλά τελικώς θα εξέλθη όχι μόνον ένδοξος αλλά και μεγαλύτερη.
Θα προσέξατε το τηλεγράφημα του κ. Τσώρτσιλ ... γραπτήν επιβεβαίωσιν αγράφου συμφωνίας διά τα Δωδεκάνησα,

... αποσπάσματα κειμένου

Αυτήν την ώραν όμως δεν θέλω μόνον την πέννα σας. Θέλω και την ψυχήν σας
...
Mη νομίσητε ότι η απόφασις του ΟΧΙ πάρθηκε έτσι, σε μια στιγμή. Μην φαντασθήτε ότι εμπήκαμε στον πόλεμο αιφνιδιαστικά. Ή ότι δεν έγινε παν ό,τι επετρέπετο και μπορούσε να γίνει διά να τον αποφύγωμε.
...
έκαμα το πάν διά να μη δώσωμεν αφορμήν εμφανίσεως της Ιταλίας ως δυναμένης να έχη ευλογοφανείς καν αφορμάς αιτιάσεων
...
Με καταφανή προσπάθειαν αποφυγής σαφούς καθορισμού μου εδόθη να καταλάβω ότι η προς τους Έλληνας στοργή του Χίτλερ ήτο οι εγγυήσεις oτι αι θυσίαι αυταί θα περιορίζοντο "εις το ελάχιστον δυνατόν".
Όταν επέμεινα να κατατοπισθώ, πόσον επί τέλους θα μπορούσε να είναι αύτο το έλάχιστον τελικώς, μάς εδόθη να καταλάβωμεν ότι τούτο συνίστατο εις μερικάς ικανοποιήσεις προς την Ιταλίαν δυτικώς μέχρι Πρεβέζης, ίσως και προς την Βουλγαρίαν ανατολικώς μέχρι Δεδεαγάτς [7].
...
Δηλαδή θα έπρεπε διά να αποφύγωμεν τov πόλεμον, να γίνωμεν εθελονταί δούλοι και να πληρώσωμεν αυτήν την τιμήν... με το άπλωμα του δεξιού χεριού της Ελλάδος προς ακρωτηριασμόν από την Ιταλίαν και του αριστερού προς ακρωτηριασμόν από την Βουλγαρίαν.
Φυσικά δεν ήτo δύσκολον να προβλέψη κανείς ότι εις μίαν τοιαύτην περίπτωσιν οι Άγγλοι θα έκοβαν και αυτοί τα πόδια της Ελλάδος. Και με το δίκαιόν των.
Κυρίαρχοι πάντοτε της θαλάσσης δεν θα παρέλειπον, υπερασπίζοντες πλέον τον εαυτόν των, έπειτα από μίαν τοιαύτην αυτοδούλωσιν της Ελλάδος εις τους εχθρούς των να καταλάβουν την Κρήτην και τας άλλας νήσους μας τουλάχιστον
...
 Θα εδημιουργούντο έτσι όχι δύο, όπως το 1916, άλλά τρείς αυτήν την φοράν Ελλάδες
Η πρώτη θα ήτο η επίσημος των Αθηνών η οποία είχεν φθάσει εις την πόρωσιν και το κατάντημα διά να αποφύγη τον πόλεμον να δεχθή να γίνη εθελοντής δούλος, πληρώνουσα μάλιστα την τιμήν αυτήν και με την συγκατάθεσίν της να αυτοακρωτηριασθή τραγικώτατα, παραδίδουσα εις την δουλείαν πληθυσμούς αμιγώς Ελληνικούς και μάλιστα δύναμαι να είπω τους Ελληνικωτέρους των Ελληνικών τοιούτους.
Δευτέρα θα ήτο η πραγματική Ελλάς. Δηλαδή η παμψηφία της κοινής γνώμης του Έθνους, το οποίον ποτέ δεν θα απεδέχετο την εκουσίαν του υποδούλωσιν πληρωνομένην μάλιστα με εθνικόν ακρωτηριασμόν αφόρητον και ισοδυναμούσαν με οριστικήν ατίμωσιν και μελλοντικήν βεβαίαν εκμηδένισιν του Ελληνισμού ως εννοίας και οντότητος, εκμηδένισιν πρώτον ηθικήν και δεύτερον εν συνεχεία της ηθικής και υλικήν.
    Tο Έθνος ουδέποτε θα συνεχώρει εις τόν Βασιλέα και την Εθνικήν Κυβέρνησιν της 4ης Αυγούστου, τοιαύτην πολιτικήν.
    Τρίτη τέλος θα προέκυπτε μία ακόμη Ελλάς, η Ελλάς την οποίαν δεν θα παρέλειπον να δημιουργήσουν, φυσικά με την επίκλησιν του δημοκρατισμού, οι δημοκρατικοί Έλληνες υπό την κάλυψιν του βρετανικού Στόλου εις τα νήσους, Κρήτην και εις τας άλλας. Η τρίτη αυτή Ελλάς, η "Δημοκρατική" θα είχε με το μέρος της όχι μόνον την πρόθυμον υποστήριξιν της Αγγλίας εις την οποίαν θα έδιδε το δικαίωμα να καλύψη τας νήσους μας, καλυπτομένη και η ιδία εις την Βόρειον Αφρικήν, αλλά θα είχε με το μέρος της και το Εθνικόν δίκαιον. Η ηθική της δύναμις λοιπόν θα απερρόφα μοιραίως την επίσημον Ελλάδα, διότι θα διέθετεν η τρίτη αυτή Ελλάς, την ανεπιφύλακτον έγκρισιν και ενίσχυσιν της ανεπισήμου, της "δευτέρας" Ελλάδος, της Εθνικής δημοσίας γνώμης εν τη παμψηφία της.
...
Αλλά υπάρχουν στιγμές κατά τις οποίες ένας λαός οφείλει, αν θέλη να μείνη μεγάλος, να είναι ικανός να πολεμήση, έστω και χωρίς καμμίαν ελπίδα νίκης. Μόνον διότι πρέπει. Γνωρίζω ότι ο ελληνικός λαός θα ήτο αδύνατον να δεχθή άλλο τι αυτήν την στιγμήν. Διότι είναι ελεύθερος και απερίσπαστος εις την φυσικήν ευθυκρισίαν και υπερηφάνειαν, εφ' όσον δεν εδόθη ευκαιρία να θολωθή η κρίσις του δι' αγοραίων θορύβων και παραπλανητικών εκστρατειών.
...
Θέλω ακόμη να σας ειπώ κάτι. Ξέρω με βεβαιότητα ότι από την φοβεράν αυτήν δοκιμασίαν η Ελλάς θα υποφέρη. Ξέρω όμως επίσης με βεβαιότητα ότι τελικώς θα εξέλθη όχι μόνον ένδοξος αλλά και μεγαλύτερη. Θα προσέξατε το τηλεγράφημα του κ. Τσώρτσιλ το οποίον εδημοσιεύθη σήμερον εις τας εφημερίδας, ανακοινωθέν από του Υπουργείου Εξωτερικών [19]. Λοιπόν επειθυμώ να σας τονίσω τούτο: εκείνοι οι οποίοι εις το τηλεγράφημα αυτό δεν βλέπουν γραπτήν την επιβεβαίωσιν αγράφου συμφωνίας διά τα Δωδεκάνησα, δεν ξέρουν να διαβάζουν μέσα από τις γραμμές. Και κάτι άλλο. Τα Δωδεκάνησα προδικάζουν...

Πηγές:

• 30 Οκτωβρίου 1940. Λόγος του Ιωάννου Μεταξά προς τους Ιδιοκτήτας και Αρχισυντάκτας του Αθηναικού Τύπου εις το Γενικόν Στρατηγείον.
  (απόσπασμα από ημερολόγιο Μεταξά)
• 30 Ὀκτωβρίου 1940 - Ἀνακοίνωσις Ἰ. Μεταξᾶ
  (ΓΕΣ/ Διεύθυνσις Ἱστορίας Στρατοῦ, 1960)
• Ανακοίνωση Ι. Μεταξά προς τον Αθηναϊκό Τύπο, 30 Οκτωβρίου 1940 - Βικιθήκη
• 28.10.19 Ο Μεταξάς εξηγεί στους εκδότες και τους αρχισυντάκτες γιατί απάντησε όχι στο Ιταλικό τελεσίγραφο | LiFO
• 28.10.19 Η πολεμική ανακοίνωση του Ι. Μεταξά στον Τύπο: 30 Οκτωβρίου 1940 – Cognosco Team 
• 28.10.13 Η γεωπολιτική σκέψη του Ιωάννη Μεταξά σε μια ιστορική ομιλία | Defence-point.gr

Λέξεις εντοπισμού: #28ηΟκτ #Δωδεκάνησα Μεταξάς